Ineens barst je in janken uit tijdens een conference call van je werk. Of je partner merkt op dat je wel een heel kort lontje hebt de laatste tijd. Ben ik overspannen? Of misschien zelfs wel burn-out? Het komt altijd als een verrassing. En je dacht nog zo: mij overkomt het niet.
Ben ik overspannen?
Dat dacht ik tenminste, totdat het mij gebeurde. Een collega vroeg hoe het ging en vanuit het niets begon ik te huilen. Was ik overspannen? Burn-out? Dat had ik moeten merken. Dat kon toch niet? Maar ik was zo moe. ’s Avonds of in het weekend had ik al maanden geen zin meer in sociale contacten. Als ik auto reed, voelde ik me angstig en onzeker. Ik kon het nauwelijks opbrengen om nog te praten tegen mijn man. Een boekje voorlezen voor mijn kinderen leek een onmogelijke opgave. En na één wijntje voelde ik me al licht in mijn hoofd.
Mijn batterij was leeg en eigenlijk al best wel lang
Mijn batterij was leeg en al best lang. Gek genoeg merkte ik er niets van tijdens mijn werk, tot die spontane huilbui. Maar thuis ging het eigenlijk al heel erg lang niet meer. Ik associeerde stressproblemen, of een mogelijke burn-out, altijd met werk. En ik had het gevoel dat ik mijn werk nog prima ging. Daarom vroeg ik me niet af: Ben ik overspannen? Maar ik was zo meegezogen in alles wat ik van mezelf moest, dat ik niet meer goed kon voelen waar mijn grens lag. Eigenlijk stond ik voortdurend op de automatische piloot. En als dit al heel erg lang aan de gang is, verlies je het contact met je lichaam en je intuïtie. En dan schrik je je te pletter als je lijf op een dag niet meer meedoet.
Ik moest ontspannen en leuke dingen doen
Mijn huisarts zei dat ik me moest ontspannen en leuke dingen moest gaan doen. Als ik eerlijk was, vond ik helemaal niks meer leuk. En had ik nergens meer zin in. Ik wilde dolgraag ontspannen, maar wist niet hoe. Het enige wat ik prettig vond was afleiding. Afleiding van mezelf en die onrustige storm die in mij woedde. Ik vond afleiding in televisie kijken… Ik was dan heel even niet met mezelf bezig. Maar op een bepaald moment moest die tv uit en daar was ik weer. Met mijn oververmoeide lijf en mijn depressieve gemoed. En ik voelde me zo mogelijk nog somberder dan ervoor.
Ik wilde het liefst verdwijnen
Ik wilde het liefst verdwijnen. En ik wilde dat ik me weer normaal zou voelen, want ik had echt nergens meer zin in. Ik voelde me afgestompt. Dingen die ik voorheen fijn had gevonden, daar kon ik niet meer van genieten. Ik voelde niets meer. Ik had geen zin om op te staan. Geen zin in de dag. Als ik al iets voelde was het verdriet, doordat ik er niet kon zijn voor mijn gezin, de mensen van wie ik het meest hield. Doordat ik ook moeder was, voelde ik dat ik onmogelijk kon toegeven aan mijn lamlendige gevoel.
Goede zelfzorg: overspannen maar wel leuke dingen doen
Maar ik wist echt niet wat ik doen moest om het probleem op te lossen. En ik wist evenmin hoe ik goed voor mezelf kon zorgen.
- Te veel chocola eten omdat je eenzaam bent en zielig?
- Televisie kijken?
- Mezelf afleiden, was dat goede zelfzorg?
- Een fles wijn leegdrinken totdat je een beetje licht in je hoofd bent, of misschien zelfs dronken, en het allemaal niks meer uitmaakt?
Nee. Ik had wat anders nodig. Op de lange termijn leverde het me niks op, behalve kilo’s schuldgevoel en zelfhaat. Goede zelfzorg is goed voor jezelf op de lange termijn.
Ik vroeg mezelf vaak af: “Mag het wel? Overspannen maar wel leuke dingen doen?”
Zelfzorg lijst
Dus ik maakte een zelfzorglijstje. Wat mij echt hielp en wat ik ook van al mijn cliënten met overspanningsklachten aanraad is wandelen. Lopen. In dit filmpje legt hoogleraar klinische neuropsychologie Erik Scherder helder uit hoe dit nu precies werkt in onze prachtige hersenen. Hij geeft in zijn filmpje een eenvoudige oplossing met wetenschappelijke onderbouwing. Erik Scherder zegt hier dat we voldoende tijd mogen besteden aan:
- Bewegen
- Geestelijke prikkeling, leren en ontwikkelen
- Muziek luisteren
Dus als je niet weet wat goede zelfzorg is voor jou. Maar als je wel weet wat stress is en je wilt serieuze overspanning voorkomen, misschien kun je dan wat regelmatiger: wandelen, fietsen, lezen en muziek luisteren. Overspannen maar wel leuke dingen doen.
ACT & zelfcompassie
Ik ben voor mezelf gaan zorgen, ik was overspannen maar wel leuke dingen aan het doen en ik ben eruit gekomen. Nu ben ik aan de andere kant, tenminste zo voelt het voor mij. Mijn leven is echt niet meer hetzelfde. Ik heb mijn ego opzij moeten zetten en ben gaan vertrouwen op de stilte, de vertraging. Wat dus betekent dat ik niet altijd mee doe, niet altijd gezellig ben, dat ik soms ‘nee’ zeg (ja, dat kan ook!). Het is niet de verantwoording van een ander als ik overvraagd word. Ik hoef mezelf niet meer af te vragen ben ik overspannen? Ik kan zelf prima aangeven wat ik nodig heb en wat niet. Ik blijf mijn energievreters en energiegevers nauwlettend in de gaten houden. En dat is zelfcompassie.
Bezig met zaken waardoor je te veel energie verliest
Iedere dag neem ik momenten om bij mezelf in te checken. Dan doe ik een snelle bodyscan om even goed te voelen. Wat voel ik waar? Ik ben niet slechts een druk hoofd en voel meer dan ooit wat mijn lichaam me vertelt en hoe belangrijk het is daar ook echt naar te luisteren. Toch ben ik alert dat ik niet opnieuw over mijn eigen grenzen heen ga. ACT en zelfcompassie helpt me daarbij. Eigenlijk is bijna iedereen te druk. Of bezig met zaken die zorgen dat je te veel energie lekt. Stop daarmee.
En stel jezelf de volgende vraag:
WAT HEB IK NU ECHT NODIG?
(En is bovendien goed voor me op de lange termijn?)
Wil je hulp bij de vraag over ‘ben ik overspannen’? Plan een intake
